Ülkemiz deprem konusunda çok riskli bir konuma sahiptir. Depremler ülkemizi bu günlere kadar birçok defa çeşitli zamanlarda sarsmış ve büyük can, mal kayıplarına neden olmuştur. Jeopolitik olarak topraklarımız etkili ve uzun fay hatları üzerinde yer almaktadır. Doğu Anadolu fay hattı, Kuzey Anadolu fay hattı, Batı Anadolu fay hattı olmak üzere üç çeşit fay hattı Türkiye’de bulunmaktadır.
Depremin Nedenleri Nelerdir?
Türkiye’de oluşan depremlerin iki tane nedeni vardır. Birincisi atlas okyanusunun ortasının genişlemesi ile Afrika levhası kuzeydoğu yönünde harekete geçer ve aradaki sıkışma ülkemizdeki depremi tetikler. İkincisi ise kızıl deniz ortasında bulunan okyanus tabanının yayılmasıdır. Bu sebeple Arap levhası kuzeye doğru hareket ederek Doğu Anadolu fayında depreme yol açar.
Doğu Anadolu Fay Hattı
Doğu Anadolu fay hattının yani Kısaltılmış ismi DAF, Hatay’dan başlayarak Malatya, Elazığ şehirlerinden geçerek Bingöl’e kadar uzanır. DAF 1964 yılında rapor olarak yayımlanmıştır. Bazen hissedilmese de bu fay hattında sürekli kırılmalar olduğundan ufak tefek depremler meydana gelir. 1975 de tekrar gündeme getirilerek 1. Derecede deprem bölgesi olarak ilan edilmiştir.
Batı Anadolu Fay Hattı
Ülkemizin batısında, ege bölgesinde yer almaktadır. Birçok parçalı fay hatlarından oluşur. Batı Anadolu’nun kuzeyinden güneyine kadar bir sürü fay hattı vardır. Doğu Anadolu ve kuzey Anadolu fay hatlarından farkı parçalı fay hatları olmasıdır.
Batı Anadolu Yer Alan Faylar;
1) Fethiye-Burdur Fayı
2) Gökova grabeni
3) Knidos (Cumalı, Yaka köy) Fayı
4) Büyük Menderes Grabeni
5) Yavansu fayı
6) Küçük Menderes Fayı
7) Gediz Grabeni
8) Simav Grabeni
9) Eskişehir Fayı
Kuzey Anadolu Fay Hattı
Saroz körfezinden başlayarak Sapanca gölü, Çankırı, Tosya, Erzincan gibi mevkilerden geçerek Van gölüne kadar uzanır. Marmara bölgesinde olan depremler ve kuzey Anadolu’da meydana gelen depremler bu fay hattının çatlaması veya hareket etmesi ile mümkündür.
Deprem Çeşitleri Nelerdir?
1) Tektonik Depremler
Tektonik depremler yer altındaki fay hatlarının bazı levhalar sayesinde basınca maruz kalarak harekete geçmesi, çatlaması vb. çeşitli durumlarda meydana gelir. Tektonik depremler dünyada en çok hasara yol açan depremlerdir. Yeryüzünde meydana gelen depremlerin %90‘ı Tektonik depremler sayesinde oluşur.
2) Volkanik Depremler
Belirli bölgelerde bulunan volkanların püskürtmesinden ötürü meydana gelir. Aktif volkanların patlaması sırasında güçlü bir basınçla beraber civar bölgelerde bu deprem oluşur. Magma tabakasından dünya yüzeyine çıkan volkanik püskürmeler tektonik depremler kadar can alıcı olmamakla beraber tehlikeli olduğu apaçıktır.
3) Çöküntü Depremler
Yer altındaki boşlukların (mağara, kömür ocakları, çeşitli moneküller deforme olması) gibi durumlarda çökme ile oluşurlar. Hissedilme durumu yerel ve azdır. Zararı Tektonik ve Volkanik depremlere nazaran oldukça düşük etkiye sahiptirler.
Bunların dışında büyük heyelan ve gök cisimlerinin dünya yüzeyine oturması ile birlikte de bazı büyük sarsıntılar olur. Deprem kategorisine girmese bile göz ardı edilmeyecek unsurlardır.