Bir evi, dükkanı, ofisi veya bir başka gayrimenkulü kiralamayı düşünüyorsanız ileride kiracı olacaksınız demektir. Peki bir kiracı olarak yasal haklarınızı yeterince biliyor musunuz? Ev sahiplerinin hakları kadar bu anlaşmaların diğer tarafı olarak kiracılarında pek çok hakkı vardır. Elbette kimse hayatta kimse bir anlaşmazlık durumunda kalmak istemez. Fakat ekonomik ve mücbir sebepler yüzünden zaman zaman evsahibi-kiracı ilişkileri gergin bir hal alabilir. Bu durumlarda da kira sözleşmeleri yasal olarak her iki tarafı da güvence altına alacak bir yazılı metin haline gelir. Özetle bir gayrimenkulü kiralamak istediğiniz zaman kira sözleşmesi yapılması her iki taraf içinde zorunluluktur. Sözleşmede yazılan maddelere her iki tarafından saygı göstermesi ve bağlayıcı olarak uyması beklenir. Aksi durumlarda her iki taraf rahatsız olduğu uyulmayan maddeler için konuyu mahkemelere taşıyıp dava açabilir.
Kiracı tarafını koruyan asıl kanın kat mülkiyeti kanunlarıdır. Bu kanunlar kiracıyı korur nitelikte bir özellik içerir. Bu sebeple bir kiracı olarak ileride yasal olarak sizi bağlayacak sözleşme maddelerini belirlemede yasal haklarınızı bilmek büyük önem taşır.
Bir kira sözleşmesi imzalamadan önce kiracı olarak bilmeniz gereken yasal haklarınız nelerdir?
1) Kiracılar, bir evi, dükkanı veya içine girilebilecek bir gayrimenkulü kiralamadan önce emlakta bulunan hasar, küsur gibi tadilat gerektiren işlerin yapılmasını, arızaların giderilmesini ev sahibinden talep edebilir. Talep edildikten ve tadilatlar üzerinde anlaşıldıktan sonraki sürede bu arıza, eksik ve küsurlar ev sahibi tarafından giderilmemiş ise kiracı bu arıza, eksik ve tadilatlar için yaptığı masrafları kira bedelinden düşebilir ya da hatalı ve küsurlu olan yerlerin sağlam benzerleri ile değişikliğini talep edebilir.
2) Konut veya gayrimenkul ile ilgili eksiklerin giderilmesi için kira bedelinde bu eksikler ile orantılı indirim talep edebilir. Bu zararın maddi bedel olarak teminini isteyebilir.
3) Bir gayrimenkulde o gayrimenkulün demirbaşı olacak ve taşınmaz niteliği olan kısımlarının tadilat bedellerini ev sahibi karşılamalıdır. Kiracı olarak iş durumu, kullanım durumu gibi sebeplerde ötürü bu kısımlarda değişiklik yapmak ister ise bu tadilatlardan ev sahibi sorumlu değildir.
4) Her ne kadar kiracı, kiraya verilen gayrimenkule zarar veren bir değişikliğe yol açılmayacak şekilde kiralanan evi, dükkanı bir başkasına kiraya verme ve kullanım haklarını devretme hakları kanunen olsa da genellikle sözleşmelerde bir başkasına kiraya verme hakkı kısıtlanmaktadır. Sözleşmede üçüncü bir şahsa kiralama ile ilgili bağlayıcı bir madde yoksa kiralama ve kullanım hakkının üçüncü şahıslara devri mümkün olabilir.
5) Ev sahibi, kira kontrat süresi dolmadan kiracıları mülkten çıkaramaz. Bunun yanı sıra kontrat bitim süresine en geç 1 ay kala noter kanalı ile ihtarname iletmediği takdirde, söz konusu geçerli kontrat kendiliğinden yenilenir ve süresiz kontrata özelliği kazanmış olur.
6) Kiracı kiraladığı mülkün, kiraladığı evin yeterli olmadığını gösteren veya ev, daire, dükkan ile ilgili sorunların olduğunu fark ettiğinde kontrat süresi dolmadan mülkten haklı gerekçe göstererek çıkabilir.
7) Kiracılar genel olarak apartman yöneticiliği site yöneticiliği görevlerinde bulunma sorumlulukları yoktur. Yine de apartman ve site yöneticiliği yapmak isterlerse ev sahibinden vekalet alarak bu görevleri alabilirler.
8) Kiracı, kiraladığı eve, daireye, dükkana veya diğer mülke zarar vermediğini kanıtladığı takdirde kira sözleşmesi bitiminde verdiği depozitoyu alma hakkı vardır. Yasaya göre kiracı maksimum 3 kira bedeli kadar depozito öder. Bu bedelden daha fazla depozito bedelini ev sahibi yasal olarak talep edemez. Temmuz 2012’de çıkarılan yasaya göre kiracıdan alınan depozito bir banka hesabına yatırılır. Kira sözleşmesi süresince ana paradan elde edilen banka yasal faizleri de bu depozito bedeline eklenir. Yani depozito bedeli, kira sözleşmesi bitimi ile bir mülkten çıkarken banka yasal faizi işlenmiş şekilde ev sahibinden talep edilebilir.