Bir vakfa ait mallar belirli bir süre sonrasında mülke dönüştürülebilir. Bu durumda tasarruf eden kişiye ödenmesi gereken bedele vakıf taviz bedeli denir. Bu durum Vakıflar Kanunu içerisinde oldukça detaylı olarak anlatılmaktadır. Vakıf için ödenmesi gerekli olan bu taviz bedeli farklı farklıdır. Yani her sene ödenen bedeller aynı değildir.
Vakıf taviz bedeli olarak tanımlanan; özetle, “icareteynli” ve “mukataalı” vakıf taşınmazları için, vakıf malı olarak kullanımdan çıkarılıp bağımsız olarak kullanılabilmeleri karşılığında, Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne ödenmesi gerekli bedele denir. Vergi niteliği taşımaz.
Vakıfların yönetimi Vakıflar Kanunu uyarınca yönetilir. Sahip olunan gayrimenkullerin her türlü denetimleri, tescili, korunması 5737 sayılı Vakıflar Kanunu çerçevesinde yönetilir. Vakıf taviz bedeli sayesinde vakıflar kendilerini yeniler, onarımlarını yapar. İşletilme ve tasarruf bu bedele bağlıdır. Bu bedel gayrimenkul değerinin % 50 si kadardır. Ödeme söz konusu değil ise o zaman temlik yapılması da mümkün olmaz.
Taviz bedeli, 13 Aralık 1935 tarihinden 27 Şubat 2010 tarihine kadar yürürlükte olan eski 2762 sayılı Vakıflar Kanunu’nun 27. maddesine göre, taşınmaza ait rayiç değerinin yüzde yirmisi kadar olarak belirlenmiştir.
Taşınmazların rayiç değerleri, taşınmazın bulundukları il defterdarlıkları veya ilçe mal müdürlükleri içinde yer alan Hazine taşınmazları satışı ihalesi ile yetkili kurullarca belirlenmektedir. Vakıf taviz bedeli ödenmemiş taşınmazlar için icra yoluyla satış yapılması veya ortaklığın giderilmesi için gerekli taviz bedeli, satış tutarı üzerinden belirlenir.
27 Şubat 2010 tarihinden itibaren yürürlükte olan güncel 5737 sayılı Vakıflar Kanunu’nun 18. maddesine göre de vakıf taviz bedeli, o işlem günündeki emlak vergisi değerinin %10’ u kadardır.
Taviz bedeli ödenmeden, icra yoluyla satış yapılması ve ya ortaklığın giderilmesi durumlarında, taviz bedeli, satış bedelinin toplam tutarı üzerinden belirlenir.
Taviz bedelinin vakıf adına ödenmesi çok önemlidir. Vakıf taviz bedeli tebligat geldikten sonra ödenmelidir. 60 günlük ödeme süresi vardır. 60 gün sonunda ya peşin olarak ödenir veya yarısı peşin geri kalanı 5 eşit taksitte ödenir. Ödemelerin tamamı vakfa yapılmalıdır. Önce kadastro tespiti yapılır.
Ülkemizde birbirinden farklı birçok vakıf vardır. Bu vakıfların işleyişlerinin devam etmesi ve büyüyüp gelişebilmeleri için belli bir masrafa gerek vardır. Bu masraflar gayrimenkul sahibi tarafından veya devlet tarafından yapılabilir. Bu işlemlerin yapılabilmesi için, taviz bedelinin alınması adına sözleşmenin doğru bir şekilde hazırlanması çok önem taşır. Bu sözleşme hazırlanmasında konusunda uzman olmuş avukatlar ile çalışmak faydalı olacaktır. 60 günlük sürenin iyi değerlendirilmesi, hangi işlemin ne zaman yapılacağının iyi planlanması gerekir.