Yaşadığımız İzmir depremi ile beraber binaların, kurumların durumunu ayrıca tartışması bir kenara koyarsak kişisel olarak ta depreme fiziksel, duygusal hem de bilgi olarak hiç hazır olmadığımızı maalesef gördük. Birçoğumuz deprem esnasında yapılmaması gereken olarak anlatılan ne varsa yaptık bir kısmımız ise sadece kalakaldık. Ardından çıkan panik ile yollar kapandı, uzun süre sevdiklerimize ulaşamadık. Hayatın getirdiği ani durumlara doğru tepkiler geliştirmemizin ise bir yolu var. Bu durumlar için bilgi anlamında hazır olmak ve bu bilgileri unutmayacak ve refleks haline dönüştürecek şekilde sürekli tekrar etmek.
Aslında insanlar bu tip durumlar ile çok sık karşılaşıyor. Buna en iyi örnek ise trafikte araç kullanmak. Deneyimsiz bir sürücü için trafiğe yeni çıkmak korku ve panik sebebi olurken deneyimli bir sürücü için saniye de onlarca olay olan bu ortam parkta bir yürüyüş kadar rahat geliyor. Aslında bilgi olarak deneyimli veya deneyimsiz sürücü arasında bir fark olmamasına rağmen hatta deneyimsiz sürücü sakin bir anda çok daha fazlasını biliyor olmasına rağmen trafik stresi ile bu bilgileri saliseler içinde yok olabiliyor. Deneyimli bir sürücü içinse araç kullanmak ve yola hakim olmak hakkındaki bilgileri düşünmesine bile gerek olmuyor. Refleks halinde saniyeler içinde doğru kararları veriyor. Bunun nedeni deneyimli bir sürücü sürekli trafikte araç kullandığından bilgileri sürekli tekrar ediyor. Sık tekrar edilen her davranış bilgilerini de insan beyni refleks haline getiriyor. Böylece insan beyni değişen tüm ani olaylarda saliseler içinde doğru hareketi seçip yapabiliyor.
İşte depreme hazır olmak için de yapacağımız tam olarak bu. Deprem öncesinde, deprem sırasında ve deprem sonrasında yapılması gereken doğru davranışları öğrenmek ve bu bilgileri refleks seviyesine ininceye kadar aklımızda yarattığımız kurgusal bir sahnede ve gerçek hayatta sık tatbikatlar ile sürekli tekrar etmek.
O zaman önce doğru bilgileri “tekrar” yineleyerek başlayalım;
Deprem anında kendinize yardımcı olmak için yapabileceğiniz birçok şey var. Genel olarak bir deprem üç aşamaya ayrılır: Öncesi, sırası ve sonrası. Bir önceki aşamada ne yapacağınızı bilmek diğer aşamalarda da doğru olanı yapmanızı sağlar. Bu sebeple bu zincir bilgileri göz ardı etmeden öğrenmek önemlidir.
İster çekirdek bir aile ister ebeveynleriniz ile yaşadığınız bir aileniz olsun. Ama mutlaka Bir aile deprem planı geliştirin. Bu kontrol listesindeki etkinlikleri listeleyin. Eksikleri tamamlayarak kendinizi ve evinizi hazırlayın.
Bu plana göre deprem olduğunda aileniz birbirinden ayrı ise uzun süre iletişimin kesileceğini veya iletişim imkanlarına ulaşamayacağınızı düşünerek aileniz ile nasıl ve nerede yeniden toplanacağınıza karar verin.
Aile üyelerinden ayrılan, depremden sonra nerede olduklarını ve durumunu bildirmek için arayabilecekleri alan dışından bir arkadaş veya akraba seçin.
Deprem anında her odadaki güvenli noktaları bilin ve bu bilgiyi sindirin. Evdeki sağlam masalar, sıralar, yatak, ağır beyaz eşyalar veya hayat üçgeni oluşturacak duvarlar bu güvenli noktalar olabilir.
Bunun yanında evinizdeki tehlikeli noktaları da bilin: pencereler, aynalar, asılı nesneler, şömineler ve uzun, güvenli olmayan mobilyaların yanları tehlikeli alanladır.
Komik veya yararsız bulmadan aileniz ile beraber deprem esnasında ne yapmanıza dair alıştırma tatbikatları yapın. Kendinizi fiziksel olarak güvenli yerlere yerleştirin.
İlkyardım sertifikası veren bir kurumdan eğitim alarak ilk yardım ve kalp masajını (kardiyopulmoner resüsitasyon) öğrenin.
Yanınızda sürekli olarak acil durum telefon numaralarının bir listesini tutun.
Depremin şiddetine göre hatların hasar görebileceğini düşünürek gaz, su ve elektriği nasıl kapatacağınızı öğrenin. (Güvenlik notu: Deprem esnasında ve hemen sonrasında kaçak ihtimaline karşı kesinlikle bir gaz kaynağını tekrar yakmaya çalışmayın).
Isı kaynaklarını, ısıtma cihazlarını ve hareket edebilen su ısıtıcıları ve cihazları hareket etmeyecek şekilde emniyete alın.
Ağır mobilyaları, asılı bitkileri, ağır resimleri veya aynaları duvara veya zemine sabitleyin.
Yanıcı veya tehlikeli sıvıları dolaplarda veya alt raflarda saklayın.
Deprem çantası hazırlayın. Ve bu çantayı evde iken sürekli olarak yakınızda tutun. Deprem çantası içine düdük, el feneri, taşınabilir bir pille çalışan radyo, ekstra piller, ilaçlar, ilk yardım çantası ve giysiler dahil acil yiyecek, su ve diğer malzemeleri koruyun.
İç mekandaysanız, orada kalın ve bir masanın, veya masa gibi sağlam diğer mobilyaların altına saklanın.
Pencerelerden ve cam kapılardan uzak durun.
Kiriş üstü kapısız bir geçiş, ayakta durmak için kabul edilebilir bir yerdir.
Pencerelerden, tuğla şöminelerden, cam duvarlardan vb. güçsüz alanlardan uzaksa yapısal olarak sağlam bir iç duvarın, sağlam bir yatağın kenarına cenin pozisyonunda uzanın, diz çökün veya oturun.
Başınızı ve vücudunuzu düşen veya uçan nesnelerden kollarınız ile koruyun.
Sallanma durana kadar bulunduğunuz yerde kalın. Önce eylem planınızı düşünün, sonra hareket edin.
Ticari bir binadaysanız çıkış yollarını öğrenin. Siper alın ve sallanma durana kadar hareket etmeyin.
Dışarıdaysanız ağaçlardan, binalardan, duvarlardan ve elektrik hatlarından uzak açık bir alana girin. Dengenizi korumak için uzanın veya çömelin. Açık alan yoksa mevcut en iyi sığınağa gidin.
Araç sürüyorsanız, mümkün olan en kısa sürede güvenli bir şekilde durun. Fakat aracınızı üst geçitlerin üstünde veya köprülerin altında durdurmayın. Sarsıntı durana kadar aracınızın içinde kalın.
Aracınızda pencere seviyesinin altında kalın.
Motoru kapatın ve radyoyu açın. Acil durum talimatlarını izleyin.
Düşmüş elektrik hatları aracın üzerine düşerse araçta kalın. Metale dokunmayın. Yardım için bekleyin. Yardım gelemeyecek bir yerde iseniz elektrik hatlarında uzak şekilde hiçbir yere dokunmadan araçtan uzaklaşın.
Aracınızı terk etmeniz gerekiyorsa, hızla açık bir alana gidin.
Yaralanmaları kontrol edin. Varsa ilk yardımı yapın. Acil tehlike altında olmadıkları sürece ciddi şekilde yaralanmış mağdurları hareket ettirmeyin. Ciddi bir yaralanma, yangın veya başka bir acil durum olmadığı sürece telefonu hemen kullanmayın. Tehlikelere karşı uyanık olun. Diğer tehlikeleri kontrol edin ve kontrol edin (yangın, kimyasal dökülmeler, zehirli dumanlar ve olası çökme).
Tesisat ve ekipmanlarını (su, gaz, elektrik) kontrol edin. Hasar varsa, kaynağından kapatın.
Binada çatı, bacalar ve temel dahil olmak üzere çatlak ve hasar olup olmadığını kontrol edin.
Yiyecek ve su kaynaklarını kontrol edin.
Acil su, su ısıtıcılarından, eritilmiş buz küplerinden, konserve sebzelerden ve tuvalet rezervuarlarından temin edilebilir.
İçeride asla kibrit, çakmak veya mum kullanmayın.
Radyoyu açın ve acil durum yayınlarını / duyurularını, haber raporlarını ve talimatları dinleyin. Kamu güvenliği görevlileriyle işbirliği yapın.
Acil bir durum olmadıkça aracınızı kullanmayın. Acil durum araçları için sokakları açık tutun.
Binalar şüpheli ise, sığınak alanınızı hasardan uzak bir yere kurun.
Daha hızlı iyileşme için komşularınızla birlikte çalışın. Sakin olun ve başkalarına yardım edin.
Eviniz sağlam da olsa artçı sarsıntılara hazırlıklı olun, mümkünse deprem sonrasındaki günü dışarıda geçirin.
Olayların bunu gerekli kılması durumunda evinizi için tahliye için plan yapın. Diğer aile üyeleri veya arayanlar için yazılı mesajlar bırakın.
Eldiven giyin, ağır ayakkabılar giyin ve uygun giysiler bulundurun.