Seçtiğimiz yatırım araçlarından hayatımızdaki günlük alışverişlere kadar tüm ekonomiyi etkileyen bir olgu varsa o da hükümetlerin ekonomiyi yönetmek için belirledikleri para yönetimi teorileri veya daha özetle para teorisidir.
Para teorisi en özet şekilde tanımlanırsa;
Hükümetlerin ülke ekonomisini yönetmek için ekonomi için en uygun olduğuna inanıp kullandıkları teoriye Para Teorisi denir.
Para Teorisini Oluşturan En Önemli Kriterler Nelerdir?
Para teorisinin ilgilendiği en önemli konular ve kriterler kendi içerisinde 7 ana gruba ayrılır. Bunlar;
1) Toplam arz,
2) Toplam talep,
3) Piyasa değeri,
4) Para arzı,
5) Para talebi,
6) Cobweb teoremi,
7) Piyasa dengesi, para teorisinin en önemli konularındandır.
Toplam Arz Nedir?
Söz konusu olan ülkelerin ekonomilerinde üretilen ve söz konusu olan ülkeler tarafından piyasalara arz edilen tüm malları ve hizmetleri ifade eden ekonomi kavramı türüne Toplam Arz denir.
Toplam Talep Nedir?
Söz konusu olan ülkelerin ekonomilerinde üretilen ve söz konusu olan ülkelerin piyasalarından talep edilen tüm malları ve hizmetleri ifade eden ekonomi kavramı türüne Toplam Talep denir.
Piyasa Değeri Nedir?
Herhangi bir malın veya hizmetin piyasadaki alım satım değerini ifade eden ekonomi kavramı türüne Piyasa Değeri denir.
Para Arzı Nedir?
Söz konusu olan ülkelerin merkez bankaları tarafından piyasalara para sunulması işlemini ifade eden ekonomi kavramı türüne Para Arzı denir.
Para Arzını Etkileyen Faktörler Nelerdir?
Para arzını etkileyen faktörler, kendi içerisinde 5 ana gruba ayrılır. Bunlar;
1) Açık piyasa işlemleri, para arzını etkileyen faktörlerden biridir.
2) Reeskont kredisi, bu ekonomi kavramı türünü etkileyen faktörler arasında yer alır.
3) Zorunlu karşılık oranları, söz konusu olan ekonomi kavramı türünü etkileyen faktörler arasında yer almaktadır.
4) Bankaların aşırı derece de rezerv bulundurma isteği, para arzını etkileyen faktörlerden biridir.
5) Banka dışı kesimin nakit bulundurma isteği, bu ekonomi kavramı türünü etkileyen faktörler arasında yer alır.
Açık Piyasa İşlemleri Nedir?
Söz konusu olan ülkelerin merkez bankalarının hazine bonosu, tahvil, hisse senedi gibi birbirinden farklı finansal varlıkların alım satımına gitmesini ifade eden ekonomi kavramı türüne Açık Piyasa İşlemleri denir. Açık piyasa işlemlerinin temel amacı; söz konusu olan ülkelerin piyasalarında bulunan para miktarını kontrol etmektir.
Açık Piyasa İşlemlerinin Türleri Nelerdir?
Açık piyasa işlemlerinin türleri, kendi içerisinde 4 ana gruba ayrılır. Bunlar;
1) Repo,
2) Ters repo,
3) Doğrudan alım,
4) Doğrudan satım, açık piyasa işlemlerinin türlerinden birdir.
Repo Nedir?
Herhangi bir finansal varlığın geri satım vaadi ile satın alınmasını ifade eden ekonomi kavramı türüne Repo denir.
Ters Repo Nedir?
Herhangi bir finansal varlığın geri alım vaadi ile satılmasını ifade eden ekonomi kavramı türüne Ters Repo denir.
Doğrudan Alım Nedir?
Söz konusu olan ülkelerin merkez bankaları tarafından bazı finansal varlıların kalıcı olarak satın alınmasını ifade eden ekonomi kavramı türüne Doğrudan Alım denir. Söz konusu olan ekonomi kavramı türünün diğer adına Kesin Alım denir.
Doğrudan Satım Nedir?
Söz konusu olan ülkelerin merkez bankaları tarafından bazı finansal varlıların kalıcı olarak satılmasını ifade eden ekonomi kavramı türüne Doğrudan Satım denir. Söz konusu olan ekonomi kavramı türünün diğer adına Kesin Satım denir.
Serbest Piyasa (Açık Piyasa) İşlemlerinin Temel Özellikleri Nelerdir?
Makroekonomide, bir açık piyasa işlemi, bir merkez bankasının kendi para biriminde bir bankaya veya bir grup bankaya (veya bankalardan) likidite verme (veya alma) faaliyetidir. Merkez bankası devlet tahvillerini (veya diğer finansal varlıkları) serbest piyasada alabilir veya satabilir veya şu anda çoğunlukla tercih edilen çözümde bir repo veya teminatlı borç verme işlemine girebilir. Ticari banka ile olan ilişkide Merkez Bankası parayı belirli bir süre için mevduat olarak verir ve eşzamanlı olarak uygun bir varlığı teminat olarak alır.
Merkez bankaları genellikle açık piyasa işlemlerini para politikasını uygulamanın birincil yolu olarak kullanır. Açık piyasa işlemlerinin genel amacı ticari bankalara likidite sağlamak ve bazen ticari bankalardan fazla likidite almak dışında bir ekonomide kısa vadeli faiz oranını ve taban para arzını manipüle ederek toplam parayı dolaylı olarak kontrol etmektir. Aslında para arzını genişletmek veya para arzını daraltmak için kullanılan yöntemlerdir. Bu, devlet tahvillerini veya diğer finansal araçları alıp satarak hedef faiz oranından para tabanı talebini karşılamayı içerir. Enflasyon, faiz oranları veya döviz kurları gibi parasal hedefler bu uygulamaya rehberlik etmek için kullanılır.
Kriz sonrası ekonomide, konvansiyonel kısa vadeli açık piyasa işlemlerinin yerini büyük merkez bankaları niceliksel genişleme programları almıştır. Bu programlar teknik olarak benzer açık piyasa işlemleridir. Ancak merkez bankasının önceden tanımlanmış büyük bir hacimde ve önceden tanımlanmış bir süre boyunca alımları gerçekleştirme taahhüdünü gerektirir. Genişleme programları kapsamında, merkez bankaları genellikle uzun vadeli devlet tahvilleri ve hatta şirket tahvilleri gibi daha riskli ve daha uzun vadeli menkul kıymetler satın alır.
Açık Piyasa İşlemleri Süreci
Merkez bankası, doğrudan ödeme bankaları olarak adlandırılan bir grup ticari banka için loro hesapları tutar. Böyle bir loro hesabındaki bir bakiye (ticari bankanın görüşüne göre bir nostro hesabıdır), ilgili para biriminde merkez bankası parasını temsil eder.
Merkez bankası parası hâlihazırda kağıt veya madeni para (fiziksel para) yerine esas olarak elektronik kayıtlar (elektronik para) şeklinde mevcut olduğundan, açık piyasa işlemleri, paranın miktarını basitçe artırarak veya azaltarak (kredilendirme veya borçlandırma) gerçekleştirilebilir. Bir bankanın merkez bankasındaki rezerv hesabında bulundurduğu elektronik parayı kullanır. Bu, doğrudan ödeme yapan bir banka elektronik parasının bir kısmını banknot veya madeni parayla değiştirmeyi talep etmedikçe, yeni fiziksel para biriminin oluşturulmasını gerektirmez.
Gelişmiş ülkelerin çoğunda, merkez bankalarının teminat olarak uygun varlıklar gerektirmeden kredi vermesine izin verilmemektedir. Bu nedenle, çoğu merkez bankası hangi varlıkların açık piyasa işlemleri için uygun olduğunu tanımlar. Teknik olarak, merkez bankası krediyi verir ve ödünç alan ticari banka tarafından sağlanan uygun bir varlığın eşdeğer miktarını eşzamanlı olarak alır.
Serbest Piyasa (Açık piyasa) işlemlerinin temel özellikleri, kendi içerisinde 11 ana gruba ayrılır. Bunlar;
Ülkelerin Merkez Bankaları tarafından;
1) Hazine bonosu adı verilen finansal varlık türünü satın alma işleminin gerçekleştirilebileceği bir ekonomi kavramı türü olması, açık piyasa işlemlerinin temel özelliklerinden biridir.
2) Tahvil adı verilen finansal varlık türünü satın alma işleminin gerçekleştirilebileceği bir ekonomi kavramı türü olması.
3) Hisse senedi adı verilen finansal varlık türünü satın alma işleminin gerçekleştirilebileceği bir ekonomi kavramı türü olması.
4) Hazine bonosu adı verilen finansal varlık türünü ihraç etme işleminin gerçekleştirilebileceği bir ekonomi kavramı türü olması.
5) Tahvil adı verilen finansal varlık türünü ihraç etme işleminin gerçekleştirilebileceği bir ekonomi kavramı türü olması.
6) Hisse senedi adı verilen finansal varlık türünü ihraç etme işleminin gerçekleştirilebileceği bir ekonomi kavramı olması.
7) Repo işleminin gerçekleştirilebileceği bir ekonomi kavramı türü olması.
8) Ters repo işleminin gerçekleştirilebileceği bir ekonomi kavramı türü olması.
9) Doğrudan alım işleminin gerçekleştirilebileceği bir ekonomi kavramı türü olması.
10) Doğrudan satım işleminin gerçekleştirilebileceği bir ekonomi kavramı türü olması.
11) Temel amacı, söz konusu olan ülkelerin piyasalarında bulunan para miktarını kontrol etmek olan bir ekonomi kavramı türü olması, bu ekonomi kavramı türünün temel özellikleri arasında yer alır.
Reeskont Kredisi Nedir?
Hem devlet bankaları tarafından hem de özel bankalar tarafından, mal ve hizmet ihraç eden firmalara verilen kredi türüne Reeskont Kredisi denir. Reeskont, ticari bankaların merkez bankasından finansman sağlama yöntemidir.
Zorunlu Karşılık Oranı Nedir?
Hem devlet bankalarının hem de özel bankaların, söz konusu olan ülkelerin merkez bankalarında bulundurmak zorunda oldukları mevduat oranını ifade eden ekonomi kavramı türüne Zorunlu Karşılık Oranı denir. Söz konusu olan ekonomi kavramı türünün diğer adına Munzam Karşılık Oranı denir.
Para Talebi Nedir?
Söz konusu olan ülkelerde yaşayan vatandaşların piyasalardan para istemelerini ifade eden ekonomi kavramı türüne Para Talebi denir.
Para Talebini Etkileyen Faktörler Nelerdir?
Para talebini etkileyen faktörler, kendi içerisinde 5 ana gruba ayrılır. Bunlar;
1) Parayı kullanan kişilerin sayısı, para talebini etkileyen faktörlerden biridir.
2) Gelir dağılımı politikasının değişmesi, bu ekonomi kavramı türünü etkileyen faktörler arasında yer alır.
3) Enflasyon, öz konusu olan ekonomi kavramı türünü etkileyen faktörler arasında yer almaktadır.
4) Deflasyon, para talebini etkileyen faktörlerden biridir.
5) Kaydı para sisteminde meydana gelen gelişmeler, bu ekonomi kavramı türünü etkileyen faktörler arasında yer alır.
Enflasyon Nedir?
Fiyatlar genel düzeyinin sürekli ve hissedilir bir şekilde artmasını ifade eden ekonomi kavramı türüne Enflasyon denir.
Enflasyon Türleri Nelerdir?
Enflasyon türleri, kendi içerisinde 8 ana gruba ayrılır. Bunlar;
1) Talep enflasyonu, enflasyon türlerinden biridir.
2) Arz enflasyonu, bu ekonomi kavramı türünün türleri arasında yer alır.
3) Maliyet enflasyonu, söz konusu olan ekonomi kavramı türünün türleri arasında yer almaktadır.
4) Fiyat enflasyonu, enflasyon türlerinden biridir.
5) Ilımlı enflasyon, bu ekonomi kavramı türünün türleri arasında yer alır.
6) Yüksek enflasyon, söz konusu olan ekonomi kavramı türünün türleri arasında yer almaktadır.
7) Hiperenflasyon, enflasyon türlerinden biridir.
8) İthal enflasyon, bu ekonomi kavramı türünün türleri arasında yer alır.
Talep Enflasyonu Nedir?
Söz konusu olan ülkedeki talep miktarının, arz miktarından çok daha fazla durumunda meydana gelen enflasyon türüne Talep Enflasyonu denir.
Arz Enflasyonu Nedir?
Ülkedeki arz miktarının, talep miktarından çok daha fazla durumunda meydana gelen enflasyon türüne Arz Enflasyonu denir.
Maliyet Enflasyonu Nedir?
Ülkede üretilen malların hammadde fiyatlarının artması durumunda meydana gelen enflasyon türüne Maliyet Enflasyonu denir. Söz konusu olan enflasyon türünün diğer adına Ücret Enflasyonu denir.
Fiyat Enflasyonu Nedir?
Söz konusu olan ülkede yaşayan vatandaşların daha fazla kâr elde etmek amacı ile fiyatları artırmaları durumunda meydana gelen enflasyon türüne Fiyat Enflasyonu denir. Söz konusu olan enflasyon türünün diğer adına Kâr Enflasyonu denir.
Ilımlı Enflasyon Nedir?
Yıllık olarak en fazla %3 oranında gerçekleşen enflasyon türüne Ilımlı Enflasyon denir. Söz konusu olan enflasyon türünün diğer adına Sürünen Enflasyon denir.
Yüksek Enflasyon Nedir?
Yıllık olarak %10 oranı ile %100 oranı arasında gerçekleşen enflasyon türüne Yüksek Enflasyon denir. Söz konusu olan enflasyon türünün diğer adına Aşırı Enflasyon veya Dörtnala Enflasyon denir.
Hiperenflasyon Nedir?
Yıllık olarak en az %1000 oranında gerçekleşen enflasyon türüne Hiperenflasyon denir.
İthal Enflasyon Nedir?
Söz konusu olan ülkeye giren ithal malların fiyatlarından kaynaklanan enflasyon türüne İthal Enflasyon denir.
Enflasyonun Nedenleri Nelerdir?
Enflasyonun yüksek veya düşük olma nedenleri, kendi içerisinde 8 ana gruba ayrılır. Bunlar;
1) Toplam talep miktarının, toplam arz miktarından az olması,
2) Toplam talep miktarının, toplam arz miktarından fazla olması,
3) Ülkedeki petrol fiyatlarının artması,
4) Ülkedeki gıda fiyatlarının artması,
5) Ülkede sel, yangın, deprem gibi doğal afetlerin yaşanması,
6) Ülkede para arzı miktarının artması,
7) Ülkede yaşayan üreticilerin beklentileri,
8) Ülkede yaşayan tüketicilerin beklentileri,
Enflasyonun Sonuçları Nelerdir?
Enflasyonun sonuçları, kendi içerisinde 15 ana gruba ayrılır. Bunlar;
1) Ülke ekonomisine olan güvenin azalması, enflasyonun sonuçlarından biridir.
2) Ekonomisinde döviz kuru dalgalanmalarının artması,
3) Ülke piyasasının zarar görmesi,
4) Ulusal para biriminin hareketlerinin yavaşlaması,
5) Ulusal ticari faaliyetlerin yavaşlaması,
6) Uygulanan faiz oranlarının artması,
7) Dolarizasyon olgusunun artması,
8) Ekonomik büyüme göstergesinin yavaşlaması,
9) Ulusal para biriminin değer kaybetmesi,
10) Ulusal para biriminin satın alma gücünün düşmesi,
11) Uygulanan ücret politikası ile fiyat politikası arasındaki makasın aşırı derece de açılması,
12) Ülkenin piyasasındaki talep miktarının azalması,
13) Ülkenin piyasasındaki arz miktarının azalması,
14) İşsizlik oranının artması,
15) Gelir adaletsizliğinin yaşanması,
Deflasyon Nedir?
Bir ülkenin ekonomisindeki fiyatların belli bir zaman dilimi içerisinde sürekli olarak ve hissedilir bir şekilde azalmasını ifade eden ekonomi kavramı türüne Deflasyon denir. Söz konusu olan ekonomi kavramı türü, enflasyon adı verilen ekonomi kavramı türünün tam tersidir. Bu ekonomi kavramı türü, niceliksel bir ekonomi kavramı türüdür.
Deflasyonun Temel Amaçları Nelerdir?
Deflasyonun temel amaçları, kendi içerisinde 3 ana gruba ayrılır. Bunlar;
1) Fiyatlar genel seviyesinde meydana gelen yükselişleri azaltmak,
2) Fiyatlar genel seviyesinde meydana gelen yükselişleri yavaşlatmak,
3) Fiyatlar genel seviyesinde meydana gelen yükselişleri durdurmak,
Deflasyon Türleri Nelerdir?
Deflasyon türleri, kendi içerisinde 3 ana gruba ayrılır. Bunlar;
1) Para Deflasyonu,
2) Mali Deflasyon,
3) Kredi Deflasyonu,
Para Deflasyonu Nedir?
Ülke ekonomisindeki para hacminin azalmasını ifade eden Deflasyon türüne Para Deflasyonu denir.
Mali Deflasyon Nedir?
Bankalar tarafından devlet yararı için çıkarılan ödeme araçlarının, devlet tarafından karşılanmasını ifade eden Deflasyon türüne Mali Deflasyon denir.
Kredi Deflasyonu Nedir?
Bankalardan kredi talep eden tüketicilerin daha ölçülü bir şeklide davranması gerektiğini ifade eden Deflasyon türüne Kredi Deflasyonu denir.
Deflasyonun Zararları Nelerdir?
Deflasyonun zararları, kendi içerisinde 5 ana gruba ayrılır. Bunlar;
1) Ülke içerisinde yaşayan hane halklarının ekonomik refah düzeylerinin azalmasına neden olan ekonomi kavramı türü olması, Deflasyonun zararlarından biridir.
2) Ülkedeki işsizlik oranlarının artmasına neden olan ekonomi kavramı türü olması,
3) Ülkedeki üretim miktarının azalmasına neden olan ekonomi kavramı türü olması,
4) Ülkede faaliyette bulunan firmaların elde etmiş oldukları kârların azalmasına neden olması,
5) Tüketim miktarının azalmasına neden olması, bu ekonomi kavramı türünün zararları arasında yer alır.
Deflasyonun Nedenleri Nelerdir?
Deflasyonun nedenleri, kendi içerisinde 3 ana gruba ayrılır. Bunlar;
1) Tüketicilerin alım gücünün hiç olmaması,
2) Tüketicilerin alım gücünün zayıf olması,
3) Tüketicilerin alım gücü olmasına rağmen tüketicilerin aşırı derece de tasarruf yapmaları,
Kaydi Para Nedir?
Hem devlet bankaları tarafından yatırılan hem de özel bankalar tarafından yatırılan paraya Kaydi Para denir. Söz konusu olan paranın diğer adına Mevduat Parası denir.
Cobweb Teoremi Nedir?
Birbirinden farklı nedenlerle fiyat dalgalanmalarının yol açtığı arz talep dengesizliğini ifade eden ekonomi kavramı türüne Cobweb Teoremi denir. Söz konusu olan ekonomi kavramı türünün diğer adına Örümcek Ağı Teoremi denir.
Piyasa Dengesi Nedir?
Toplam arz miktarı ile toplam talep miktarının birbirine eşit olduğunu ifade eden ekonomi kavramı türüne Piyasa Dengesi denir.