Sıklıkla duyulan ya da telaffuz edilen bir kelime olmayan “amortisman” emlak sektöründe olanların aşina olduğu bir kelimedir. Kısaca aşınma payı olarak ifade edilen amortisman, en genel tanımı ile bazı özellikleri bulunan duran varlıkların, zamanla eskimesi, yıpranması ve aşınması sonrasında kaybettiği değer için bir oran belirlenmesi ve belirlenen bu oranın gider olarak düşürtülmesi işlemidir.
Amortisman taşınmazlar ile tesisat gibi kıymetler için uygulanır. Bu kıymetler işletme hesap defterine kaydedilmez. Yıllık amortisman değeri hesaplanan bu kıymetler, işletme defterinde gider hanesine yazılır. Vergi Kanunu’na göre hesaplanarak uygulanan amortisman ayırma işlemi basit usulde yapılır. Vergi Kanunu’na göre en fazla % 20 olan amortisman oranı, aşılmamak koşulu ile mükellefler tarafından serbestçe tespit edilebilir.
Amortisman ayırma şartları
Bir maddi varlığın, bir işletme içerisinde 1 yıldan fazla kullanılması ile, eskimesi, yıpranması ve aşınması sonucunda değerden düşerek, kıymet kaybetmesi halinde amortisman ayırma işlemine tabi tutulabilir. Mükellefler amortisman oranını tespit ederken, Maliye Bakanlığı’nın belirlediği (kıymetlerin kullanım süresini dikkate alarak hesapladığı ve duyurusunu yaptığı) oranları göz önünde bulundurur. Belirlenen bu oran işletme defterinde “Ödenen Ücret ve Diğer Giderler” kısmına amortisman olarak kayıt edilir.
Amortisman hesaplama nasıl yapılır?
Vergi Usul Kanunu’nun 315. maddesine göre amortisman ödemeleri, Maliye Bakanlığı’nın tespit ederek ilan ettiği oranlar üzerinden belirlenir.
Amortisman hesabının nasıl yapıldığı aşağıdaki örnekle daha kolay anlaşılacaktır:
Bir işletmenin KDV hariç 25 bin TL değerinde bir demirbaş aldığı ve bu demirbaşın, kullanım süresinin 8 yıl olduğu kabul edilecek olursa, gider olarak gösterilecek olan amortisman şu şekilde hesaplanır: 1 / Demirbaşın kullanım ömrü x 2 = Amortisman oranı
Demirbaş bedelinden bulunan oran, amortisman olacak şekilde ayrılır.
1/ Kullanım ömrü = Amortisman oranı yani 1/8= 0,125
Amortisman oranı x 2 (0,125 x 2 = 0,25 yani % 25)
25,000 x %25: 6250 TL
En fazla kullanılan amortisman yöntemleri aşağıdaki gibidir:
Normal (eşit tutarlı) amortisman yöntemi
Azalan bakiye (hızlandırılmış amortisman) yöntemi
Fevkalade amortisman yöntemi
2020 yılının amortisman sınırı
Vergi Usul Kanunu - 490 sıra numaralı genel tebliğe göre; 2020 yılında amortisman ayırma için belirlenmiş olan alt sınır 1.400 TL’dir.